Geschiedenis van Kroatië

Het gebied van het huidige Kroatië werd al in de prehistorie bewoond. Nabij Krapina werd een zeer omvangrijke collectie fossiele overblijfselen van Neanderthalers gevonden. De oudste bevolking die bij name bekend is, waren de Illyriërs. In de 4de eeuw v.Chr. verschenen er Kelten in het gebied en rond dezelfde tijd stichtten Grieken aan de kust hun eerste koloniën.

In het jaar 168 v.Chr. werd het toenmalige Illyrië een vazalstaat van het Romeinse Rijk. Het schiereiland Istrië maakte toen geen deel uit van Illyrië en behoorde tijdens de Romeinse periode tot Italië.

Na de Illyrische opstand van 6 tot 9 n.Chr. werd Illyrië door Augustus opgesplitst in twee provincies: Pannonia in het noorden en Dalmatia in het zuiden. Twee van de belangrijkste overblijfselen uit de Romeinse tijd zijn het Amfitheater in Pula uit de 1e eeuw en het paleis van Diocletianus in het huidige Split uit het begin van de 4e eeuw.

In de eerste helft van de 7e eeuw werd het gebied geteisterd door invasies van de Avaren, een Turks nomadenvolk dat de Romeinse nederzettingen verwoestte. De Romeinen en de al dan niet geromaniseerde Illyriërs die deze veroveringen overleefden, trokken zich terug naar de kust.

De Slavische Kroaten arriveerden eveneens in de vroege 7e eeuw aan de Adriatische kust. Zij organiseerden zich vanaf de 9de eeuw in twee stamhertogdommen: Pannonisch Kroatië in het noorden en Dalmatisch Kroatië in het zuiden. Grote delen van de Dalmatische kust en de eilanden behoorden vanaf 812 tot het Byzantijnse Rijk, vanwaar christelijke missionarissen naar Kroatië werden gestuurd.

In 852 werd Kroatië voor het eerst genoemd in een handvest. In 925 verenigde hertog Tomislav de twee Kroatische vorstendommen, waartoe ook grote delen van Bosnië en Herzegovina behoorden. Tomislav regeerde vanaf dat jaar als eerste Kroatische koning over een van de machtigste koninkrijken in middeleeuws Europa. Hij weerstond de invallen van de Hongaarse Arpaden en wist delen van Pannonië te veroveren. In 926 sloeg hij bovendien een aanval af van de Bulgaarse tsaar Simeon I. Zo kwam Tomislavs Kroatië aan het Bulgaarse Rijk te grenzen.

Aan het eind van de 11de eeuw wisten de Hongaarse Arpaden zich van de Kroatische troon te verzekeren door in 1097 de laatste autochtone koning, Petar Svačić, te verslaan. In 1102 werd Koloman van Hongarije gekroond als koning van Dalmatië en Kroatië.

De Byzantijnen verdwenen in de 12de eeuw definitief van het toneel. De geslaviceerde kuststeden zochten afwisselend bescherming bij de Venetianen en de Hongaren. De stad Dubrovnik was van 1358 tot 1808 een onafhankelijke stadstaat onder de naam Ragusa. Ragusa zou in de 15e en de 16e eeuw zijn gouden eeuw beleven, toen de zeemacht van Ragusa kon wedijveren met die van Venetië en andere Italiaanse zeestaten.

Na de val van het Koninkrijk Bosnië in 1463 in de handen van het Osmaanse Rijk, kreeg ook Kroatië te kampen met Turkse invasies. De Turken bereikten al snel de rivier de Neretva en rukten zo steeds noordelijker op en bedreigden niet alleen de Hongaren, maar ook de Venetianen in Dalmatië.

Kroatië, dat in 1519 door Paus Leo X als Bolwerk van het Christendom was bestempeld, kon zich uiteindelijk niet handhaven: in 1526 kwam in de Slag bij Mohács koning Lodewijk II om. De Kroaten zetten de Habsburgers op de troon van het Koninkrijk Kroatië, waarmee zij met de Hongaren verbonden bleven.

Het Habsburgse Kroatische koninkrijk omvatte uiteindelijk slechts de reliquiae reliquiarum, de resten van de resten, van het oorspronkelijke Kroatië, een gebied dat niet veel groter was dan Zagreb en omgeving.

De Osmanen hadden hun veroverde gebied ingedeeld in sandjaks: die van Lika, Klis, Herzegovina en Bihać. Vanuit het Osmaanse gebied kwamen grote vluchtelingenstromen op gang naar veiliger gebieden, vooral naar Habsburgs Hongarije: hun nazaten zijn de nog steeds bestaande Burgenland-Kroaten in Oostenrijk. De meeste kustplaatsen en eilanden vielen buiten het Osmaanse Rijk, hoewel veel steden wel door de Osmanen waren belegerd: hier had Venetië in de 15de eeuw voet aan de grond gekregen (in 1409 in Zadar, in 1420 in Trogir en Split, in 1480 op Krk etc.).

Gedurende de Grote Turkse Oorlog (1662-1699) werden Slavonië en andere delen van het Kroatische binnenland heroverd, maar de grens was onstabiel en grote delen, waaronder Bosnië, bleven onder Turkse heerschappij. De Kroaten waren niet het enige volk in beweging: ook de Serviërs trokken steeds noordelijker. Tegen het einde van de 18e eeuw was het grootste deel van Kroatië niet meer in handen van de Turken. De halvemaanachtige vorm van Kroatië bleef meer of minder de frontlinie tussen het Ottomaanse Rijk en Europa.

Aan het eind van de 18e eeuw waren de Kroatische vorsten de Franse Revolutie vijandig gezind. Na een korte overheersing van de Franse keizer Napoleon werd in 1815 het huidige Kroatië opnieuw deel van het Habsburgse rijk. Ook Istrië, Dalmatië en Dubrovnik kwamen tussen 1797 en 1815 onder Habsburgse heerschappij. In 1868 werden het koninkrijk Kroatië en Slavonië verenigd en na de annexatie van Bosnië-Herzegovina leefden de Kroaten weer in een staatkundige eenheid.

Gedurende de tweede helft van de 19e eeuw probeerden pro-Hongaarse en pro-Oostenrijkse politieke partijen de Kroaten op te zetten tegen de Serviërs, die een groot percentage van de Kroatische bevolking vormden. Dit mislukte echter toen een Kroatisch-Servische coalitie in 1906 de verkiezingen won, deze situatie bleef onveranderd tot de Eerste Wereldoorlog, waarna de Centraal-Europese multi-etnische Donaurepubliek uiteenviel.

n 1918 viel Oostenrijk-Hongarije, dat bij de verliezende partijen van de Eerste Wereldoorlog hoorde, uiteen waarna drie volkeren, de Kroaten, de Serviërs en de Slovenen, een koninkrijk vormden dat in 1929 Joegoslavië ging heten. Sindsdien was het land een dictatuur waarin de Serviërs domineerden.

Tijdens de Tweede Wereldoorlog, op 6 april 1941 werd Joegoslavië vanuit diverse windrichtingen aangevallen door nazi-Duitsland, fascistisch Italië en hun bondgenoten. Het koninklijke leger werd in 10 dagen verslagen en Kroatië werd met Bosnië en Herzegovina en Syrmië verenigd in de Onafhankelijke Staat Kroatië. Grote delen van Dalmatië werden echter veroverd door Italië (Istrië was al Italiaans). Baranja en Međimurje werden bezet door Hongarije. De partizanen onder Josip Broz, beter bekend als Tito, waren succesvol in hun guerrilla en wisten geleidelijk grotere gebieden te bevrijden. De partizanen vochten zowel tegen de Asmogendheden (met name Duitsland) als tegen de Ustaša's en Četniks, Servische nationalisten die samenwerkten met de fascisten. Na het verlies van de Asmogendheden werd er afgerekend met de Ustaša's die massaal het land probeerden te ontvluchten. Het beroemdste voorbeeld hiervan is het Bloedbad van Bleiburg net over de Oostenrijkse grens. Ook werden er in Istrië Italianen vermoord of gedwongen naar Italië te vertrekken.

Na de overwinningen van de communistische partizanen werd het Joegoslavië van voor de oorlog weer herenigd. Maar deze keer onder een communistisch regime onder leiding van Tito en geen Servisch koninkrijk. Kroatië kreeg de status van deelrepubliek. Tito deed er alles aan om Joegoslavië bij elkaar te houden en ging uit van Broederschap en Eenheid, dit betekende dat nationalistische uitingen sterk werden onderdrukt, waaronder ook de Kroatische Lente in de jaren 70. Het land nam al snel afstand van de Sovjet-Unie en werd economisch ondersteund door het Westen. Joegoslavië kende een milde vorm van communisme en Tito wist het land neutraal te houden in de Koude Oorlog. Hierdoor had Joegoslavië veel bondgenoten in beide blokken. Tevens was het een Joegoslavisch initiatief om het op te richten. Onder dit bewind wist Kroatië zich economisch te ontwikkelen en met name de kusten werden geliefde vakantiebestemmingen en Kroatië was na Slovenië de rijkste republiek van Joegoslavië. Toen Tito in 1980 overleed leefde het nationalisme van de bevolkingsgroepen op en begonnen de Kroaten meer autonomie en later onafhankelijkheid na te streven.

In 1990 vond de eerste vrije verkiezing sinds de Tweede Wereldoorlog plaats, het parlement koos Franjo Tudjman als de eerste president van het land. Op 25 juni 1991 verklaarde Kroatië zich, tegelijk met Slovenië, onafhankelijk. Het federale leger JNA accepteerde dit niet en viel Kroatië binnen. Het federale leger bestond echter nog slechts uit Serviërs en Montenegrijnen die steeds meer een Groot-Servië nastreefden. In Kroatië woonde een grote minderheid Serviërs in de Krajina die tegen een Kroatische onafhankelijkheid waren. Deze Kroatische Serviërs hadden zich al onafhankelijk verklaard in de Republiek van Servische Krajina. Hierdoor had Kroatië tot 1995 geen controle over een derde van zijn grondgebied. De offensieven in Operatie Storm onder generaal Ante Gotovina, vandaag de dag een held voor delen van de bevolking, maar inmiddels veroordeeld tot 24 jaar cel door het Joegoslavië-tribunaal in Den Haag vanwege oorlogsmisdaden, zorgden voor een massale exodus van de Servische bevolking.

Enkele maanden later eindigde de oorlog. Onder supervisie van de Verenigde Naties werd het overige Servisch-beheerste gebied op vreedzame wijze geïntegreerd in het nieuwe Kroatië. Kroatië verklaarde zich tegelijk met Slovenië in 1991 onafhankelijk van Joegoslavië, waarop de oorlogen in Joegoslavië uitbraken en Servische troepen het land binnenvielen ter bescherming van etnische Serviërs. Hun tactiek bestond voornamelijk uit het bombarderen en verwoesten van steden; Dubrovnik, Šibenik, Zadar, Karlovac, Sisak, Slavonski Brod, Osijek, Vinkovci en Vukovar vielen ten prooi aan bombardementen. Op verschillende plaatsen vonden "etnische zuiveringen" plaats, hetgeen leidde tot een grote stroom vluchtelingen.

Onder leiding van de Verenigde Naties werd het vredesproces in Kroatië op gang gezet. Op 15 januari 1992 werd Kroatië officieel erkend door de Europese Unie, waarvan het vandaag de dag een kandidaat-lidstaat is.

Bron: http://nl.wikipedia.org/wiki/Geschiedenis_van_Kroatië (Wikipedia, Geschiedenis van Kroatië, 28.05.2015)